«Оқу үдерісінің вариативтік бөлімінде үйірме жұмысын ұйымдастыру» тақырыбында баяндама

Қазіргі қоғам жас ұрпаққа білім беру жүйесіне, оның ішінде оның бірінші сатысы – мектепке дейінгі білім беру жүйесіне жаңа талаптар қояды. 

Мектепке дейінгі білім беру вариативтігі және  ізгілік қағидалары өмірге енді. Балабақшаларға арналған көптеген жаңартылған мазмұндағы  білім беру бағдарламалары пайда болды. 

   Әрбір мектепке дейінгі ұйым жаңа оқу жылында қолданыстағы нормативтік құжатттарға сүйене отырып жұмыс жасайды. Соның алғашқысы - Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті мемлекеттік стандарты болса, екіншісі мектепке дейінгі  білім берудің үлгілік оқу жоспары болып табылады. Оқу жоспары мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мақсат- міндеттерін және мемлекеттік стандартты жүзеге асыруға бағытталды. Одан басқа әдістемелік ұсынымдарға, жыл сайынғы келетін әдістемелік –нұсқау хатқа сүйенеміз. Мектеп- балабақшада вариативтік бөлімді ұйымдастыру туралы ЕРЕЖЕ құрылған.

Оқу жоспары – балабақшаларда  оқытылатын  тікелей білім беру қызметі түрлерінің саны және құрамы анықталған құжат. Оқу жоспары  екі бөлімнен тұрады: инварианттық (міндетті)  және вариативтік.

Жоспардың міндетті бөлімі тікелей білім беру қызметінің негізгі түрлеріне бөлінетін  ең аз сағат санын реттейді. Жоспардың бұл бөлімі  өзгермейді.

Вариативтік бөлім,  мектеп жасына дейінгі баланың жеке мінез-құлқын қалыптастырады және олардың тұлғалық ерекшеліктерін, қызығушылықтары мен бейімділіктерін ескереді.

Вариативтік компонент- мектепке дейінгі ұйымдардың тақырыптық бағыты бойынша жұмыс, педагогтердің шығармашылық жұмыстары, эксперимент жұмыстары, дарынды балалармен жұмыс, ұйымдастырылған оқу іс- әрекеттерінен тыс балалардың қызығушылығы және шет тілдерін үйрету бойынша жұмыс болып табылады.

Үлгілік оқу жоспарыа сәйкес топтарда  вариативтік жүктеменің апталық көлемі  төмендегідей:

Үйірме жұмыстарын ұйымдастыру және өткізу жағдайлары

• Балабақшалардағы қызығушылығы бойынша үйірмелер  мектепке дейінгі 3 тен 7 жасқа дейінгі балаларға арналып мақсаттарға сәйкес, жылдық міндеттерімен, қажетті материалдық-техникалық жағдайлар және кадрлік қамтамасыз етіліп құрылады.
• Үйірмелерді мектепке дейінгі ІІ кіші, ортаңғы және ересек, мектепалды даярлық  балаларымен жұмыс жасайтын  мамандар, тәрбиешілер ұйымдастырады және өткізеді. 
• Сабақтардың ұзақтығы 20 минуттан 30 минутқа дейін.

Үйірме жұмыстарын ұйымдастыру
Үйірме жұмыстары мектепке дейінгі ұйымдарда апта сайын, күннің ІІ жартысында өткізіледі.

• Үйірме жұмыстары топ балаларымен ғимараттарда жүргізіледі:

• Топтық бөлмелер
• Һауызда
• Тіл кабинетінде
• Музыка залында
• Спорт залында
• Мектеп- балабақшамызда қосымша мамандар, жоғары білікті педагогтар дамудың барлық бағыттары бойынша мектепке дейінгі жастағы балалармен жұмыстың жоғарғы деңгейін қамтамасыз етеді.

Вариативтік бөлімдері стандарттың  білім  беру салалары: «Денсаулық», «Қатынас», «Шығармашылық», «Таным», «Әлеуметтік орта» бойынша  балалардың жас кезеңдерін ескере отырып, педагогикалық процесін ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

Мектепке дейінгі ұйымдардың түрлі жас топтарына вариативтік компоненттің тақырыбын анықтауда мектепке дейінгі ұйымның қызметіне сәйкес келесі жұмыс бағыты ұсынылады:

   Өздеріңіз біліп отырғандай вариативтік бөлімдерге арналған арнайы нақты бекітілген бағдарламалар жоқ. Сол себепті біздің алдымызда мынадай сұрақ туады: Тәрбиешілерге қандай бағдарламаны ұсынуға болады?

Үйірме жұмыстарын ұйымдастыру үшін төмендегідей білім беру бағдарламаларын таңдау қажет:

- инновациалық;

- авторлық технологиялар;

- жұмыс бағдарламалары.

    Осы кезде тәрбиешілер алдында  осы бағдарламаларды қайдан алуға болады? деген сұрақ туындайды. Бұл сұрақтардың бәріне бір жауап- өз бағдарламаңды құру. Өздеріңіз кестеден көріп отырғандай біздің мектеп- балабақшамызда «Шығармашылық» білім саласының үйірме жұмыстары «Қолөнер» бағытында жүргізіледі.    Балалар осы мүсіндеу, сурет салу, қолөнер арқылы жан - жақты дамиды. Сазбалшық, қамыр, ермексаз кесектерінен үзу, жұлу, жаншу, созу тәсілдерін қолдана отырып  балалардың саусақ моторикаларын дамытуға көп жағдай туғызады.

    Мүсіндеу, сурет салу іс-әрекеті балалардың саусақ моторикасының дамуына зор әсерін тигізетініне көзім жетті. Барлық балалар сурет салуды, жапсыруды , қиюды жақсы көреді. Олар  қызығушылық  тудырып , түрлі әдістер  қолданады. Ал , бірақ  бұл  көбінің  қолынан  келе бермейді . Ал үйірме  жұмыстарында  балалардың  шығармашылыққа  деген ойлау қабілеттері дамып ,  дәстүрлі  емес жұмыстарымен  айналысуды  қызыға  үйренеді. Қол өнері – балалардың ойлау қабілеттерін  жетілдіреді. Балалардың  ұсақ  саусақ  моторикасы арқылы  тілдері дамып , қолдарының  шапшаң  қимылдауы дамып , дұрыс және әдемі  жазуға ықпалы тиеді. Балалар  керекті  құралдарымен  қажет кезінде жұмыс жасап , заттардың қасиеттерін  түсініп  олардың  пішіндерін  салыстыра  отырып  жұмыс  жасайды.  Балаларда  әртүрлі  ойлар  қалыптасып , олардың  қалай  жасалу  жолдарын анықтап , жасауға  ынталанып , тырысады , жасайды

Жоғарыда вариативтік бөлім тәрбиешілерге көптеген мәселелер мен қиындықтар туғызатыны туралы, вариативтік бөлімге арналған бағдарламалардың жоқтығы жайлы және «Қолөнер» бағытының бала дамуына әсері жайлы айтып өттім. Мен әдіскер ретінде осы мәселелерді шешу үшін және алдымыздағы кішкентай бүлдіршіндердің балабақшамызда дұрыс білім мен тәрбие алулары және жан- жақты қабілеттерін ашуға мүмкіндік жасау мақсатында педагогтармен жұмыс жасай бастадым. Ол үшін жылдық жоспарлар жасаған кезде мінддеттер қойып, сол міндеттерді шешу үшін тәрбиешілермен әртүрлі жұмыстар жоспарладым. Атап айтсам, әдістемелік және педагогикалық кеңестерге төмендегідей тақырыптар алып, теориялық(баяндамалар, мақалалар, іс- тәжірибе алмасу туралы ) және практикалық жұмыстар( бақылаулар, іс- тәжірибе алмасу, сайыстар, т.б.)  жүргіздік:

1. «Шығармашылық» білім саласының мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеуде, дамытуда алатын орны.   
2. «Мектепке дейінгі мекемедегі үйірме жұмыстары»
3. «Мектепке дейінгі жастағы балаларды өнерге баулу жолдары»
4. «МДМ вариативтік бөлімді ұйымдастыру»
5. «Тиімді әдіс- тәсілдерді қолдану арқылы балалардың шығармашылық дағдыларының қалыптасу деңгейі»
6. «Мектепке дейінгі ұйымда білім беру үрдісін жобалау арқылы   білім беру салаларын игеруді жүзеге асыру
7. «Мектепке дейінгі мекемелердің үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімін ұйымдастыру».

   Осындай әртүрлі жүргізілген жұмыстар көп ұзамай өз нәтижесін де берді. Педагогтар өздері де қолөнер жұмыстарына көңіл бөле бастады.  Мектеп жасына дейінгі балаларды  мүсіндеуге, сурет салуға үйрету жолдарын, әдістемесін игеріп, меңгере бастады.   Мүсіндеудің, сурет салудың жапсырудың дәстүрлі емес жолдарын іздестіріп, зерттеп, кейін өз жұмыстарында қолдана бастады. Ең бірінші балалармен күн тәртібі кезеңдерінде, Мүсіндеу, Сурет салу сабақтарына балалардың жасына сай икемдерін, қызығушылықтарын, дағдыларын бақылап, меңгеріп, ақырын бағдарламалардың мақсат- міндеттерін бірге анықтай бастадық. Одан кейін әдіс- тәсілдерді анықтадық. Кейін қолданылатын материалдар таңдалды. Балалармен практикалық жұмыс жасай отырып, бағдарламалардың кейбір кезеңдерін жұмыстарына енгізе бастады. Әдістемелік, педкеңестерде өз іс- тәжірибелерін ортаға салды.

   Менің ендігі қадамым педагогтардың осы жұмыстарымен, зерттеулерімен, іс- тәжірибелерімен әріптестерімен бөлістіру болды. Сөйтіп, «Педагогикалық озық іс- тәжірибені зерттеу, жинақтау, тарату» тақырыбында әдістемелік кеңес, «Авторлық және қосымша оқу бағдарламаларын әзірлеу және жазу әдістемесі» тақырыптарында пед кеңес жоспарлап, өткіздім, оларға өз жұмыстарын қағаз бетіне түсіруді ұсындым. Сөйтіп педагог жұмыстарының соңғы кезеңі авторлық бағдарламалардың перспективтік –тақырыптық жоспары құрылды.  Нәтижесінде  педагогтар әдістемелік құралдар шығарып, авторлық бағдарламалар құрастырып, оларды халықаралық инновациялық педагогикалық Жәрмеңкелер мен «Ең үздік авторлық бағдарлама» байқауларына жібердік, сырттай республикалық байқауларға қатыстырдым.
Балабақшаішілік көрмелер ұйымдастырдық, және аудандық көрмелерге шығардық.

Атап айтсам, Тулебаева А. Т. -Көңілді саусақтар» үйірме  жұмысы. Республикалық «Ең үздік авторлық бағдарлама» байқауы ІІ орынға ие болды. Бекбаева З. Д. - «Мектеп жасына дейінгі балаларды мүсіндеуге үйрету»  -әдістемелік құрал, Халықаралық педагогикалық иннновациялардың  ҮІ  Жәрмеңкесі - Сертификат пен Грамотаға ие болды. Бекбаева З. Д. - «Мектеп жасына дейінгі балаларды мүсіндеуге үйрету»  тақырыбында аудандық деңгейде іс- тәжірибе алмасып Куәлікке ие болды.

 «Кішкентай мүсіншілер»  -авторлық бағдарлама - ZIAT ғылыми- әдістемелік орталығының ұйымдастыруымен мектепке дейінгі білім беру қызметкерлеріне арналған қашықтықтан өткізілген ІІ Республикалық сайысының «Үздік авторлық бағдарлама» байқауы,  І дәрежелі Дипломға ие болды.

Шакиева Ж. О. «Шебердің қолы алтын» -әдістемелік құрал- Халықаралық педагогикалық иннновациялардың  Ү  Жәрмеңкесі – Сертификатқа ие болды.

Мектеп- балабақшаның вариативтік бөліміндегі Қолөнер бағыты бойынша атап өттім, яғни бұл тек Қолөнер бағытындағы үйірме жұмыстарының бағдарламалары.  Педагогтарымыздың басқа да бағыттарда құрастырған авторлық бағдарламалары бар. Олар: Нургалиева И. Ж.- «Партерный экзерсис»-денсаулық бағыты- облыстық «Ең үздік авторлық бағдарлама» байқауында номинацияға ие болып, Грамота алды және Халықаралық педагогикалық иннновациялардың  Ү  Жәрмеңкесі – Сертификатқа ие болды. Алдадосова К. Ж.- «Мықтылар» үйірме жұмысының авторлық бағдарламасы-  Республикалық «Ең үздік авторлық бағдарлама» байқауында Грамотаға ие болды. Жарқынова А. А.- Авторлық бағдарлама «Табиғат-ана» үйірме жұмысы. Аудандық «Ең үздік авторлық бағдарлама» байқауында Грамотаға ие болды

   Мұның бәрі –педагогтар жетістігі. Ал енді тәрбиеленушілердің осындай үйірме жұмыстарын жүргізгеннен кейін жетістіктері бар ма? Шығармашылық қабілеттері, қол  өнерге деген қызығушылықтары оянды ма? деген де сұрақ туады. Оны білу үшін біз әрине мониторинг нәтижесіне жүгіну керекпіз.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында әрбір жас тобы бойынша дағдыларды меңгеру деңгейіне белгілі бір талаптар қойылады. Соның ішінде шығармашылық дағдылар:

«Шығармашылық» білім беру саласы сурет салу; мүсіндеу, жапсыру және өнер туындыларын қабылдау мен түсінуді дамытуды, қоршаған ортаға эстетикалық қатынасты қалыптастыруды; өнер түрлері туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыруды; балалардың өзіндік шығармашылық қызметін іске асыруын қамтиды.

Шығармашылық дағдылар

   Осы стандарт талаптарының меңгерілуін тексеру мақсатында 2017-2018 оқу жылында мектепке дейінгі ұйымдарда түрлі кезеңдерде баланың даму динамикасын анықтауға, педагогтың болашаққа алдағы амалдарын белгілеуге, баланың жеке дамуы үшін қажетті жұмыстар жүргізуге мүмкіндік беретін бірыңғай мониторинг енгізілді. Мониторинг жүргізудің басты тәсілі баланың күнделікті өмірінде жүргізілетін бақылау тәсілі болып табылады, яғни оқу- тәрбие үрдісі кезінде балалардың әр сала бойынша біліктері мен дағдыларының дамуына бақылау жүргізіп отыру қажет. Биылғы оқу жылында осы диагностиканы жасап, Мониторинг жүргізген кезде «Шығармашылық» білім саласы бойынша балалардың дағдылары бойынша өзгеріс бар екені байқалады.